Kiła kapusty – dużym zagrożeniem dla powodzenia upraw rzepaku

Sprawca choroby poraża ponad 200 gatunków roślin, w tym popularne rośliny uprawne takiej jak rzepak ozimy i jary oraz warzywa z rodziny kapustowatych. Dodatkowo choroba występuje również na pospolitych chwastach: taszniku pospolitym, tobołkach polnych.

Jak wyglądają objawy kiły kapusty na korzeniach rzepaku?

Objawami są guzy i narośla, które występują na korzeniach roślin rzepaku. Pojawiają się w miejscu bytowania sprawcy, pierwotniaka Plasmodiophora brassicae. Początkowo są niewielkich rozmiarów, ale wraz z rozwojem choroby znacznie zwiększają swoją wielkość i mogą zajmować znaczną część systemu korzeniowego rzepaku. W naroślach rozwijają się i rozmnażają pierwotniaki, które w momencie uszkodzenia korzenia uwalniane są do środowiska. Formy przetrwalnikowe pierwotniaków mogą przetrwać w glebie w oczekiwaniu na żywiciela przez ponad 20 lat.

Objawy kiły kapusty na korzeniach pojawiają się już jesienią w fazie kilku liści właściwych rzepaku.

Dlaczego rośliny porażone kiłą kapusty zamierają?

System korzeniowy zaatakowany przez pierwotniaka traci swoją funkcjonalność, czyli zmniejsza się efektywność pobierania wody i składników pokarmowych z gleby. Wzrost porażonych roślin jest silnie zahamowany i na części nadziemnej widoczne są objawy niedoboru składników pokarmowych. W przypadku silnego uszkodzenia systemu korzeniowego rośliny zamierają jesienią.

Choroba obniża zimotrwałość i mrozoodporność roślin, wskutek czego większość porażonych roślin wymarznie zimą. Rośliny, które przetrwają okres zimowy, mają zdecydowanie gorszy wigor — niżej plonują.

Co sprzyja rozwojowi kiły kapusty?

Jednym z czynników, który sprzyja rozwojowi pierwotniaka i infekcjom jest nieuregulowany odczyn gleby. W związku z tym gleby kwaśne dominujące w naszym kraju są idealnym środowiskiem dla rozwoju sprawcy kiły kapusty. Dlatego też choroba ta bardzo szybko poszerzała swój zasięg i obecnie spotykana jest w różnych nasileniu na terenie całego kraju. Również wysoka wilgotność powietrza i gleby, przy temperaturze do 25°C sprzyja rozwojowi choroby.

Jak zwalczać kiłę kapusty?

Obecnie nie ma skutecznych rozwiązań chemicznych pozwalających na całkowitą eliminację problemu kiły kapusty. W związku z tym niezbędne jest zastosowanie metod niechemicznych, które mają charakter zapobiegawczy.

Zdecydowanie najważniejsze jest działanie zapobiegawcze, czyli zachowanie odpowiedniej rotacji płodozmianu, tak aby uprawa rzepaku ozimego na tym samym polu, nie występowała częściej niż co 5 lat. Z punktu widzenia ekonomicznego takie rozwiązanie jest nieakceptowalne.

Jeżeli na roślinach rzepaku pojawią się objawy kiły, to można:

• zaniechać uprawy rzepaku ozimego i innych roślin uprawnych z rodziny kapustowatych na okres nawet 10 lat
• prowadzić skuteczną ochronę herbicydową innych upraw, która będzie zwalczała chwasty - żywicieli
• wprowadzenie do zmianowania roślin, na których patogen nie żeruje
• regulacja odczynu gleby — wapnowanie
• zachowanie czystości maszyn rolniczych

W przypadku wystąpienia kiły na jednym polu w gospodarstwie, pomimo zastosowania powyższych zaleceń, pojawia się ona na pozostałych. Rezygnacja z uprawy rzepaku przez okres wielu lat na danym polu z powodów ekonomicznych jest niemożliwa do przestrzegania.

Odmiany kiłoodporne

Najskuteczniejszą metodą poradzenia sobie z problemem kiły jest uprawa odmian odpornych na tego patogenu. W wyborze odmian oprócz rekomendacji firm hodowlanych warto kierować się indeksem odporności odmian na kiłę. Mieści się on w przedziale od 0 do 25, tym mniejsza wartość indeksu dla danej odmiany tym lepiej. Jest on ustalany na postawie badań prowadzonych przez Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy.

Prace hodowlane pozwoliły na uzyskanie odmian kiłoodpornych, których parametry użytkowe nie odbiegają od innych odmian mieszańcowych — dotyczy to także genetycznego potencjału plonowania rzepaku ozimego.